❀❀❀
Yuval Noah Harari, sử gia người Do Thái, và tác giả của Bộ sách Homo Sapiens: Lược Sử Loài Người.
Nguồn: 28/02/2022 — https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/feb/28/vladimir-putin-war-russia-ukraine
Người Dịch: Từ Liên, 05/03/2022.
❀❀❀
Người Nga vẫn có thể chinh phục Ukraine, nhưng trong vài ngày qua, người Ukraine đã cho thấy rằng họ sẽ không để người Nga có thể chiếm giữ đất nước của họ một cách dễ dàng.
Chưa đầy một tuần diễn ra cuộc chiến, dường như ngày càng có nhiều khả năng rằng Vladimir Putin đang tiến tới một thất bại lịch sử. Ông ta có thể thắng tất cả các trận chiến, nhưng vẫn thua toàn bộ cuộc chiến. Giấc mơ xây dựng lại đế chế Nga của Putin đã luôn được đặt trên lời nói dối ( toàn bộ người dân Nga ) rằng Ukraine không phải là một quốc gia thực sự, rằng người Ukraine không phải là một dân tộc thực sự, và rằng cư dân của Kyiv, Kharkiv và Lviv khao khát nằm dưới sự cai trị của Moscow. Đó hoàn toàn là một lời nói dối – Ukraine là một quốc gia có hơn một nghìn năm lịch sử và Kyiv đã là một đô thị lớn ngay từ khi Moscow thậm chí còn chưa phải là một ngôi làng. Nhưng kẻ độc tài người Nga đã nói dối người dân của mình rất nhiều lần đến nỗi chính ông ta cũng tin vào lời nói dối đó.
Khi lên kế hoạch xâm lược Ukraine, Putin có thể đặt niềm tin vào nhiều dữ kiện mà ông ta nghĩ mình đã biết. Ông ta biết rằng về mặt quân sự, nước Nga đang lấn át Ukraine. Ông biết rằng khối NATO sẽ không gửi quân đến giúp Ukraine. Ông ta biết rằng sự phụ thuộc của châu Âu vào dầu và khí đốt của Nga sẽ khiến các quốc gia Châu Âu như Đức do dự về việc áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn lên Nga. Dựa trên những dữ liệu đã biết này, kế hoạch của ông ta là tấn công Ukraine một cách mạnh mẽ và nhanh chóng, hạ bệ chính phủ của nước này, thành lập chính phủ bù nhìn thân Nga ở Kyiv và chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Nhưng vẫn có một ẩn số lớn về kế hoạch này. Như người Mỹ đã học được bài học của họ ở Iraq và người Liên Xô đã học bài học của họ ở Afghanistan, việc chinh phục một quốc gia thường dễ dàng hơn nhiều so với việc nắm giữ nó. Putin biết mình có đủ sức mạnh để chinh phục Ukraine, nhưng liệu người dân Ukraine có chấp nhận chế độ bù nhìn thân Nga của Moscow không? Putin đã đánh cược rằng họ sẽ làm được. Việc cuối cùng, ông ta sẽ lặp lại điều như ông đã nhiều lần giải thích cho bất kỳ ai sẵn sàng lắng nghe, Ukraine không phải là một quốc gia thực sự và người Ukraine không phải là một dân tộc thực sự. Năm 2014, người dân ở bán đảo Crimea hầu như không chống lại quân xâm lược Nga. Tại sao năm 2022 mọi chuyện lại phải khác đi?
Mỗi ngày trôi qua, người ta càng thấy rõ rằng canh bạc của Putin đang thất bại. Người dân Ukraine đang chiến đấu với tất cả trái tim của họ, họ đã giành được sự ngưỡng mộ của toàn thế giới – và họ là người đang chiến thắng trong cuộc chiến. Dù phía trước còn nhiều ngày đen tối chờ đón họ, dù người Nga vẫn có thể chinh phục toàn bộ Ukraine, nhưng để giành chiến thắng trong cuộc chiến, người Nga sẽ phải cầm chân được Ukraine, và họ chỉ có thể làm được điều đó khi người Ukraine đồng ý để họ làm. Điều này dường như ngày càng khó có thể xảy ra.
Mỗi xe tăng Nga bị phá hủy và mỗi người lính Nga thiệt mạng đều làm tăng lòng dũng cảm để kháng cự của người Ukraine. Và mỗi người Ukraine bị giết đều làm sâu sắc thêm lòng căm thù của người Ukraine đối với những kẻ xâm lược. Hận thù là cảm xúc xấu xa nhất. Nhưng đối với các quốc gia bị áp bức, lòng căm thù lại là một kho tàng ẩn giấu, được chôn sâu trong tim, có thể trường tồn qua nhiều thế hệ. Vì vậy, để tái lập được đế chế Nga, Putin cần một chiến thắng tương đối không đổ máu mà có khả năng dẫn đến một cuộc chiếm đóng “tương đối” không gắn liền với việc chiếm đóng đất đai. Tuy nhiên, nếu mỗi ngày càng nhiều máu của người Ukraine phải đổ xuống, Putin càng có thể chắc chắn rằng giấc mơ của mình sẽ không bao giờ có thể thành hiện thực. Cuối cùng, sẽ không phải là tên của Mikhail Gorbachev được viết trên tờ giấy chứng tử của đế chế Nga mà đó sẽ là tên của Putin. Trong khi Gorbachev để lại cho người Nga và người Ukraine cảm giác như anh em ruột thịt, Putin đã biến họ thành kẻ thù và đảm bảo rằng quốc gia Ukraine về sau này sẽ khẳng định rằng họ là quốc gia đối lập với Nga.
Cuối cùng, các quốc gia thường được xây dựng dựa trên những câu chuyện chung. Mỗi ngày trôi qua lại có thêm nhiều câu chuyện mà người Ukraine sẽ kể cho nhau nghe, không chỉ trong những ngày đen tối phía trước mà còn trong nhiều thập kỷ và thế hệ sau. Tổng thống của họ đã từ chối chạy khỏi thủ đô, ông ấy nói với Mỹ rằng ông ấy cần đạn dược, không phải cần đi nhờ xe; những người lính từ Đảo Rắn đã nói với một tàu chiến Nga “hãy cút đi”; những người dân thường đã cố gắng ngăn chặn xe tăng Nga bằng cách ngồi biểu tình trên ngay đường đi của chúng. Đây chính là thứ “vật liệu” mà từ đó các quốc gia sẽ được xây dựng lên. Về lâu dài, những câu chuyện này còn có ý nghĩa lớn hơn cả xe tăng.
Kẻ độc tài người Nga cũng như bất cứ ai đều biết điều này. Tuổi thơ của ông lớn lên giữa một sự tràn ngập những câu chuyện về sự tàn bạo của người Đức và sự dũng cảm của người Nga trong cuộc vây hãm Leningrad. Ông ta hiện đang “sáng tác” ra những câu chuyện tương tự như vậy, nhưng chỉ khác là trong câu chuyện này, ông ta đã tự mình đóng vai Hitler.
Những câu chuyện về lòng quả cảm của người Ukraine đã mang lại quyết tâm không chỉ cho người Ukraine, mà cho cả thế giới. Họ đã mang lại sự can đảm cho chính phủ của các quốc gia châu Âu, cho chính quyền Hoa Kỳ, và thậm chí cho các công dân bị áp bức của Nga. Nếu người Ukraine dám dùng tay không để chặn xe tăng, thì chính phủ Đức có thể cung cấp cho họ một số tên lửa chống tăng, chính phủ Mỹ có thể dám cắt đứt hệ thống Swift của Nga, và các công dân Nga có thể dám thể hiện sự phản đối của họ đối với cuộc chiến tranh vô nghĩa này.
Tất cả chúng ta đều có thể được truyền cảm hứng để dám làm điều gì đó, cho dù đó là quyên góp, chào đón người tị nạn, hay giúp đỡ người dân Ukraine trong cuộc đấu tranh trên không gian mạng trực tuyến. Cuộc chiến ở Ukraine sẽ định hình tương lai của toàn thế giới. Nếu để cho bạo quyền và hiếu chiến giành được chiến thắng, tất cả chúng ta sẽ phải gánh chịu hậu quả. Không có ích gì khi chúng ta chỉ đứng nhìn cuộc chiến như là những người quan sát. Đã đến lúc đứng lên và tham dự theo cách mà bạn có thể.
Thật không may, cuộc chiến này có thể sẽ còn kéo dài. Nó có thể sẽ tiếp tục trong nhiều năm dưới các hình thức khác nhau. Nhưng vấn đề quan trọng nhất dường như đã được quyết định. Những ngày vừa qua đã chứng minh cho toàn thế giới thấy rằng, Ukraine là một quốc gia hoàn toàn có thật, người Ukraine là một dân tộc hoàn toàn tồn tại, và họ chắc chắn không muốn sống trong một đế chế kiểu mới của Nga. Câu hỏi chính còn bỏ ngỏ là mất bao lâu để thông điệp này có thể xuyên qua các bức tường dày của Điện Kremlin.
Người Dịch: Từ Liên.
05/03/2022.
Việt Nam: Văn Hóa, Chính Trị 