Trường Thánh Swithin
Đại Học Nottingham
Newark-on-Trent [1]
Nottingham
Tháng Mười, ngày 21, 1934.
Giáo sư Franklin Caldwell,
Người quản lý cuộc thám hiểm khoa học Anh Quốc,
Hillah, Mesopotamia.
Giáo sư thân mến,
Năm văn bản đất nung ngài tìm được trong đổ nát của Babylon trong lần khai quật gần đây đã đến trên cùng một con tàu với lá thư của ngài. Tôi cảm thấy hấp dẫn tột cùng, và đã trải qua hàng giờ thú vị để chuyển dịch những văn bản này. Lẽ ra tôi phải hồi âm cho ngài ngay tức khắc, nhưng tôi đã chờ đến khi tôi chuyển dịch xong, bản dịch được kèm theo thư này.
Những văn bản được gửi đến đến không bị hư hao, cám ơn ngài đã cẩn thận sử dụng những hóa chất bảo quản chúng và đóng gói thật an toàn.
Ngài cũng sẽ bị kinh ngạc như chúng tôi về câu chuyện trong những văn bản này. Chúng ta nghĩ câu chuyện trong quá khứ mù xa ấy hẳn phải là câu chuyện về tình yêu và phiêu lưu. Kiểu “Những Đêm Á Rập [2],” thưa ngài. Nhưng không phải vậy, câu chuyện kể về nỗi khó khăn của một người tên Dabasir cố gắng trả nợ, ta nhận ra rằng điều kiện sống trong thế giới thời xa xôi ấy đã không thay đổi nhiều trong năm ngàn năm như ta nghĩ.
Thật kỳ cục, thưa ngài, nhưng nói như các sinh viên, những dòng chữ cũ kỹ này như “trêu” tôi. Là giáo sư đại học, tôi được xem là người trí thức có kiến thức về mọi đề tài. Vậy mà từ cát bụi đổ nát của Babylon ông già này xuất hiện, chỉ cho tôi phương pháp, mà tôi đã chưa bao giờ biết đến, để trả nợ và cùng lúc có được những đồng tiền vàng xủng xoẻng trong túi.
Ý nghĩ dễ chịu, tôi cho là vậy, và sẽ thật thú vị nếu chứng minh được là phương pháp này còn có thể áp dụng có kết quả vào thời đại này, so với thời Babylon xa xưa ấy. Bà Shrewsbury và bản thân tôi đang dự định áp dụng phương pháp này cho chính chúng tôi, thử xem hoàn cảnh của chúng tôi sẽ khá hơn không.
Xin chúc ngài đạt được những thành quả tốt đẹp nhất trong công việc đầy ý nghĩa của ngài, và tôi háo hức chờ đợi cơ hội được giúp ngài.
Kính Thư
Alfred H. Shrewsbury,
Phân Khoa Khảo Cổ Học
Văn Bản Số 1
Bây giờ, khi trăng tròn, tôi, Dabasir, một kẻ vô danh tiểu tốt thoát khỏi kiếp vong nô ở Syria và vừa trở về đây, với lòng kiên quyết trả những món nợ chính đáng của tôi trước đây và trở thành một người khá giả đáng kính ở Babylon, thành phố quê hương tôi, tại đây tôi khắc những dòng chữ ghi lại vĩnh viễn những việc tôi phải làm, những dòng chữ này sẽ hướng dẫn và giúp đỡ tôi đạt được những khát vọng chân chính của mình.
Được sự cố vấn sáng suốt của người bạn tốt của tôi, ông Mathon, người cho vay vàng, tôi quyết định sẽ thực hiện chính xác kế hoạch mà ông ấy bảo sẽ dẫn dắt bất cứ người trọng danh dự nào ra khỏi nợ nần, để trở thành người khá giả đầy lòng tự trọng.
Kế hoạch này có ba mục đích, và chúng là những khát vọng to lớn của tôi.
Đầu tiên, kế hoạch này chuẩn bị cho sự giàu có trong tương lai của tôi.
Do đó tôi sẽ giữ lại một phần mười số tiền tôi kiếm được cho tôi. Mathon đã thật sáng suốt khi ông khẳng định:
“Một người có cả tiền vàng lẫn tiền bạc trong túi mà anh ta không cần phải dùng đến là một người biết lo cho gia đình, và trung thành với vua của anh ta.
Một người chỉ có một ít tiền đồng trong túi là kẻ bàng quan với gia đình, và nhà vua của mình.
Một người không có đồng nào trong túi là kẻ tàn nhẫn với gia đình, và không trung thành với nhà vua, vì trái tim anh ta chứa đầy cay đắng.
Do đó, một người muốn được thành đạt phải có nhiều tiền trong túi, và trong tim của anh ta chan hòa tình thương cho gia đình mình, và trung thành với vua của anh ta.”
Thứ nhì, kế hoạch này quy định là tôi phải chu cấp lo lắng cho người vợ đảm đang của tôi, cô ấy đã thủy chung trở lại với tôi từ gia đình bên cô ấy. Mathon bảo rằng lo lắng chu toàn cho người vợ chung thủy sẽ làm tăng sự tự trọng trong tim của người đàn ông, và nó cũng làm tăng quyết tâm đạt được mục đích.
Do đó bảy phần mười số tiền tôi kiếm được sẽ được dùng lo cho nhà cửa, quần áo, thức ăn, và chút ít để tiêu xài, sao cho cuộc sống của chúng tôi không bị thiếu thốn lắm. Nhưng thêm vào đó, Mathon cũng dặn đi dặn lại là chúng tôi phải thật cẩn thận không được xài nhiều hơn số bảy phần mười cho những mục đích chính đáng này. Đây làm điểm chủ yếu quyết định thành bại của kế hoạch. Tôi chỉ được sử dụng số tiền này và không bao giờ được xài nhiều hơn hoặc mua sắm thứ gì mà tôi không thể trả được từ số tiền này.
Văn Bản Số 2
Thứ ba, kế hoạch này cũng quy định là tôi phải trả nợ từ số tiền tôi kiếm được.
Do đó cứ mỗi lần trăng tròn, hai phần mười của toàn bộ số tiền tôi làm ra sẽ được chia ra đàng hoàng và đồng đều cho những người đã tin tưởng tôi, tôi mang ơn họ. Bằng cách này, với thời gian, tất cả nợ nần của tôi chắc chắn sẽ được trả hết.
Do đó, tôi khắc lên đây tên của tất cả những người tôi mắc nợ và cũng thành thực khắc lên số tiền tôi nợ họ.
Fahru, thợ dệt, 2 đồng tiền bạc, 6 đồng tiền đồng.
Sinjar, thợ làm ghế, 1 đồng tiền bạc.
Ahmar, bạn tôi, 4 đồng tiền bạc, 1 đồng tiền đồng.
Zanbar, bạn tôi, 4 đồng tiền bạc, 7 đồng tiền đồng.
Askamir, bạn tôi, 1 đồng tiền bạc, 3 đồng tiền đồng.
Harinsir, thợ kim cương, 6 đồng tiền bạc, 2 đồng tiền đồng.
Diarbeker, bạn của cha tôi, 4 đồng tiền bạc, 1 đồng tiền đồng.
Alkahad, chủ nhà, 14 đồng tiền bạc.
Mathon, người cho vay vàng, 9 đồng tiền bạc.
Birejik, người nông dân, 1 đồng tiền bạc, 7 đồng tiền đồng.
( Từ đoạn này trở đi, văn bản bị hư hết. Không thể đọc được. )
Văn Bản Số 3
Tôi nợ họ tổng cộng là một trăm mười chín đồng tiền bạc và một trăm bốn mươi mốt đồng tiền đồng. Vì đã không biết làm sao để trả món nợ lớn này, tôi đã ngu xuẩn để vợ tôi trở về với cha mẹ của cô ấy, và tôi đã rời thành phố quê hương tôi để đi làm giàu ở nơi khác, nhưng chỉ có tai họa xảy đến với tôi, và chính tôi bị bán làm tên nô lệ bần cùng.
Bây giờ Mathon chỉ cho tôi cách trả nợ dần dần từ một phần nhỏ của số tiền tôi làm ra, tôi mới nhận ra sự ngu xuẩn tột cùng của mình khi trốn chạy các hậu quả của sự phung phí trước đây của tôi.
Do đó tôi đã tìm đến các chủ nợ của tôi và giải thích cho họ biết là tôi không có của cải gì khác để trả nợ ngoại trừ khả năng làm kiếm tiền của tôi, và tôi đã quyết định sử dụng hai phần mười số tiền tôi kiếm được để thành khẩn trả nợ đồng đều cho mọi chủ nợ. Tôi chỉ có thể trả từ số hai phần mười này thôi chớ không thể hơn được. Do đó nếu họ chịu khó kiên nhẫn, từ từ thì tất cả nợ nần của họ tôi sẽ trả hết.
Ahmar, người mà tôi nghĩ là bạn thân nhất của tôi, đã sỉ vả tôi thậm tệ và tôi rời nhà anh ta trong sự tủi nhục. Birejik, người nông dân, nài nỉ tôi trả tiền liền vì ông ta túng thiếu kinh khủng. Alkahad, người chủ nhà, quả thật đã không đồng ý với tôi, và đã nhấn mạnh rằng ông ta sẽ gây khó khăn cho tôi, nếu như tôi không trả hết nợ cho ông ta vào một ngày gần đây.
Những chủ nợ khác vui vẻ chấp nhận đề nghị của tôi. Do đó hơn lúc nào hết tôi đã quyết tâm trả hết nợ của mình, tôi tin rằng mình sẽ thoải mái hơn khi trả những món nợ chính đáng của mình thay vì trốn nợ. Mặc dù tôi không thể nào đáp lại mọi nhu cầu và đòi hỏi của một vài chủ nợ, tôi sẽ giải quyết nợ nần không thiên vị với tất cả các chủ nợ.
Văn Bản Số 4
Trăng lại tròn một lần nữa. Tôi đã làm việc cực lực với tâm hồn thoải mái, người vợ đảm đang của tôi đã ủng hộ ý định trả nợ của tôi. Do quyến định sáng suốt của chúng tôi, tháng vừa rồi tôi đã làm được, đi mua những con lạc đà khỏe mạnh cho Nebatur, tổng cộng là mười chín đồng tiền bạc.
Tôi đã chia số tiền này ra theo kế hoạch đã định. Tôi đã để dành một phần mười cho tôi. Bảy phần mười tôi đã đưa cho vợ tôi để chi tiêu hàng ngày. Hai phần mười tôi đổi ra tiền bằng đồng và tôi đã cố gắng trả cho các chủ nợ thật đồng đều.
Tôi đã không gặp Ahmar nhưng tôi đã đưa tiền cho vợ của anh ta. Birejik hài lòng đến đỗi ông ta muốn hôn tay tôi. Chỉ có ông già Alkahad cáu kỉnh bảo rằng tôi phải trả nhanh hơn. Tôi đã trả lời rằng nếu tôi được phép ăn uống đầy đủ và không lo lắng lắm, hai việc đó không cũng sẽ giúp tôi trả nợ được nhanh hơn. Những người khác cám ơn tôi và ngợi khen các nổ lực của tôi.
Do đó, sau một con trăng, nợ của tôi đã giảm đi gần bốn đồng tiền bạc, và tôi có được gần hai đồng tiền bạc làm của, số tiền này là của riêng tôi. Đã lâu lắm, đây là lần đầu tiên tôi cảm thấy thật nhẹ nhàng và thanh thản.
Trăng lại tròn một lần nữa. Tôi cố gắng làm việc nhưng kết quả không khả quan lắm. Tôi chỉ có thể mua một vài con lạc đà. Tôi chỉ kiếm được mười một đồng tiền bạc. Tuy nhiên người vợ đảm đang của tôi và tôi vẫn giữ đúng kế hoạch, mặc dù chúng tôi đã không mua thêm quần áo mới và chỉ ăn toàn rau cải. Một lần nữa chúng tôi giữ lại một phần mười từ số mười một đồng tiền bạc này, trong khi chỉ xài bảy phần mười. Tôi thật ngạc nhiên khi Ahmar đã khen tôi, mặc dù số tiền tôi trả rất ít. Birejik cũng đã khen tôi. Alkahad đã nổi điên, nhưng khi tôi bảo ông ta trả lại phần của ông ta, ông đã không trả, sau đó thì ông ta cũng chấp nhận số tiền tôi trả. Những người khác, như trước đây, bằng lòng.
Một lần nữa trăng lại tròn và tôi đã hoan hỉ tột cùng. Tôi tìm thấy một đàn lạc đà tốt và đã mua thật nhiều con khoẻ mạnh, do đó tôi được trả bốn mươi hai đồng tiền bạc. Con trăng này, vợ tôi và tôi đã mua giày dép và quần áo mà chúng tôi thật cần. Và chúng tôi cũng đã ăn thịt và gà.
Chúng tôi trả nợ hơn tám đồng tiền bạc. Ngay cả Alkahad cũng không phản đối.
Kế hoạch tuyệt vời này dẫn chúng tôi khỏi nợ nần và tạo cho chúng tôi tài sản.
Trăng đã tròn ba lần khi tôi khắc lên văn bản này lần sau cùng. Cứ mỗi một lần lãnh tiền tôi trả cho chính tôi một phần mười số tiền tôi làm ra. Cứ mỗi lần người vợ đảm đang của tôi và tôi chỉ chi tiêu bảy phần mười mặc dù có lúc cũng rất khó khăn. Mỗi một lần tôi trả cho các chủ nợ hai phần mười.
Trong túi tôi bây giờ có hai mươi mốt đồng tiền bạc của chính tôi. Tôi có thể ngẩng cao đầu hãnh diện với bạn bè. Vợ tôi giữ gìn nhà cửa sạch sẽ và cô ấy ăn mặc đẹp hơn. Chúng tôi hạnh phúc.
Kế hoạch này vô giá. Nó đã chẳng biến một cựu nô lệ thành một người danh giá đó sao?
Văn Bản Số 5
Một lần nữa trăng lại tròn và tôi nhớ rằng đã lâu lắm rồi tôi chưa khắc lại gì cả. Thật sự thì đã mười lần trăng đến rồi đi. Nhưng ngày hôm nay tôi sẽ không sao lãng việc khắc ghi lại việc làm của tôi, vì hôm nay là ngày tôi đã hoàn toàn trả hết nợ nần. Hôm nay là ngày mà người vợ đảm đang của tôi, và bản thân đầy lòng cảm kích của tôi làm một bữa tiệc thật lớn để ăn mừng, vì chúng tôi đã đạt được những gì mà chúng tôi kiên quyết phải làm.
Tôi sẽ nhớ rất lâu nhiều việc xảy ra khi tôi đến nhà các chủ nợ lần sau cùng. Ahmar van xin tôi hãy bỏ qua những lời thô lỗ của anh ấy trước kia, và bảo với tôi rằng tôi là một trong những người mà anh ấy thật sự muốn làm bạn.
Xét cho cùng thì ông già Alkahad cũng không tồi tệ lắm, ông bảo tôi, “trước kia anh là một mảnh đất sét ướt mà bất cứ ai cũng có thể nhào nắn được, nhưng bây giờ anh là một thỏi đồng có thể dùng làm chuôi kiếm được. Bất cứ lúc nào anh cần tiền bạc hoặc tiền vàng cứ hỏi tôi.”
Ông ấy cũng không phải là người duy nhất quý trọng tôi. Thật nhiều người khác cũng tôn trọng tôi. Người vợ đảm đang của tôi nhìn tôi với cặp mắt long lanh xúc động, khiến tôi cảm thấy tự tin hơn.
Tuy nhiên không phải tôi mà là kế hoạch đó đã đưa tôi đến thành công. Nó đã giúp tôi trả hết nợ nần và còn có tiền vàng và tiền bạc xủng xoẻng trong túi. Tôi khuyến khích mọi người sử dụng phương pháp này, nếu như họ muốn có đời sống thoải mái hơn. Vì nó đã thật sự giúp một tên cựu nô lệ trả hết nợ nần của hắn và còn có tiền vàng trong túi, nó cũng sẽ giúp bất cứ người nào tìm được thoải mái tinh thần phải không? Tôi, chính bản thân tôi, cũng chưa thực hiện hết kế hoạch này, vì tôi tin rằng nếu tôi tiếp tục đi theo kế hoạch này, tôi sẽ được giàu có.
Trường Thánh Swithin
Đại Học Nottingham
Newark-on-Trent
Nottingham
Tháng Mười Một, ngày 7, 1936.
Giáo sư Franklin Caldwell,
Người quản lý cuộc thám hiểm khoa học Anh Quốc,
Hillah, Mesopotamia.
Giáo sư thân mến,
Trong công cuộc khai quật tàn tích của Babylon sau này, nếu như ngài gặp lại hồn ma của một cựu cư dân, một người buôn lạc đà trước đây tên Dabasir, xin giúp tôi việc này. Xin ngài bảo ông ấy rằng khắc tích của ông trên những văn bản đất nung, của thời thật xa xưa ấy, đã mang lại cho ông ấy lòng chịu ơn suốt đời của hai người sống trong một trường đại học ở nước Anh này.
Không biết ngài có còn nhớ cách đây khoảng một năm, tôi có viết thư cho ngài là bà Shrewsbury và chính tôi đã có ý thử áp dụng phương pháp của Dabasir để thoát khỏi nợ nần và cùng lúc có tiền để dành. Chắc ngài cũng có thể đoán, chúng tôi đã cố gắng dấu diếm bạn bè hoàn cảnh khó khăn của chúng tôi.
Hàng mấy năm rồi chúng tôi cảm thấy vô cùng hổ thẹn vì những nợ nần cũ, và vô cùng lo lắng vì sợ rằng một người chủ tiệm tạp hóa nào đó sẽ buông lời gièm pha, và tôi bị bắt buộc phải nghỉ dạy. Chúng tôi đã trả và trả — chắt mót từng đồng xu từ tiền lương — nhưng cũng không thấm vào đâu cả. Ngoài ra chúng tôi hết cách chọn lựa phải đi mua thực phẩm ở bất cứ chỗ nào chịu cho chúng tôi mua thiếu bất kể giá cao hơn.
Nó trở thành một cái vòng lẩn quẩn càng ngày càng tệ. Cuộc vật lộn của chúng tôi ngày càng vô vọng. Chúng tôi không thể đi tìm chỗ ở khác rẽ hơn vì chúng tôi còn nợ chủ nhà. Chúng tôi không biết làm gì để cải biến hoàn cảnh của chúng tôi được tốt hơn.
Vào lúc ấy thì người quen của ngài xuất hiện, người buôn lạc đã trước đây ở Babylon, với một kế hoạch để thực hiện những gì chúng tôi muốn đạt được. Chúng tôi đã vui vẻ đi theo hệ thống làm việc của ông ấy. Chúng tôi đã lập danh sách tất cả nợ nần của chúng tôi, và mang đến cho tất cả chủ nợ xem.
Tôi giải thích cho họ biết rằng cứ theo chiều hướng này, tôi sẽ không bao giờ có thể trả nợ họ được. Họ biết như vậy khi nhìn thấy những con số nợ. Sau đó tôi giải thích cho họ biết, cách duy nhất tôi thấy để trả hết nợ, là tôi sẽ trích ra mười hai phần trăm tiền lương hàng tháng, chia ra theo tỷ lệ để trả nợ, trong vòng khoảng hơn hai năm một chút họ sẽ được trả hết. Trong khoảng thời gian này chúng tôi sẽ không mượn nợ nữa, và họ sẽ được lợi là chúng tôi sẽ mua hàng hóa bằng tiền mặt.
Họ là những người tương đối dễ chịu, thật vậy. Người chủ tiệm rau quả, một ông già khôn ngoan, đã đưa ra cách giải quyết cho phần còn lại. “Nếu ông trả tiền mặt cho mọi thứ ông mua, sau đó trả một ít tiền nợ, như vậy sẽ tốt hơn, vì đã trong ba năm rồi, ông đã không trả được chút nào hết.”
Cuối cùng tôi lấy được chữ ký của họ cho một giao kèo, buộc họ không được quấy rầy chúng tôi trong khi mười hai phần trăm tiền lương của tôi được dùng để trả nợ cho họ đều đặn. Sau đó thì chúng tôi bắt đầu nghĩ cách làm sao để có thể chi tiêu đầy đủ với bảy mươi phần trăm tiền lương của tôi. Chúng tôi quyết định để dành mười phần trăm cho mình. Ý nghĩ có được bạc có thể là vàng nữa thật quyến rũ.
Các thay đổi mà chúng tôi thực hiện giống như là một cuộc mạo hiểm vậy. Chúng tôi tìm cách này hoặc cách khác, để có thể sống thoải mái với bảy mươi phần trăm tiền lương còn lại. Chúng tôi bắt đầu với tiền thuê nhà và được giảm giá đáng kể. Sau đó chúng tôi xem lại loại trà mà chúng tôi ưa thích, và chúng tôi thích thú ngạc nhiên là mình vẫn thường có thể mua được hàng hóa chất lượng tốt hơn và rẽ hơn.
Chuyện này kể trong thư thì thật dài dòng, nhưng tóm lại sự thay đổi cũng không khó khăn gì mấy. Chúng tôi thực hiện được và còn sống vui vẻ hơn trước nữa. Thật là khuây khỏa khi cuộc sống được yên ổn, chúng tôi không còn phải khổ sở vì không thể trả nợ đúng hạn nữa.
Tuy thế tôi không thể sao lãng mà không nói với ngài về số mười phần trăm mà chúng tôi để dành. Vâng, chúng tôi giữ nó trong một khoảng thời gian. Xin đừng vội cười chúng tôi. Thưa ngài, đây là phần thú vị của chuyện này. Thật thú vị, bắt đầu để dành tiền mà mình không muốn xài hết. Chúng tôi cảm thấy vui vẻ thoải mái khi có dư tiền hơn là khi xài tiền dư này.
Sau khi thỏa mãn với tiền để dành được, chúng tôi sử dụng nó để sinh lợi. Chúng tôi chọn một quỹ đầu tư mà chúng tôi có thể bỏ vào đó mười phần trăm của tiền lương mỗi tháng. Đây là phần mà chúng tôi thỏa mãn nhất trong việc phục hồi tài chánh của chúng tôi. Nó là số tiền đầu tiên mà chúng tôi lấy ra từ tiền lương sau mỗi lần lãnh lương.
Chúng tôi cảm thấy thật mãn nguyện và an tâm khi biết rằng quỹ đầu tư của chúng tôi sinh lợi đều đặn. Đến lúc tôi không còn đi dạy nữa, nó sẽ là một khoản tiền khá lớn, đủ lớn để chúng tôi có lợi tuất sống đến mãn đời.
Chúng tôi đạt được việc này với số lương không thay đổi của tôi. Thật khó tin, nhưng hoàn toàn là sự thật. Tất cả nợ nần của chúng tôi được trả từ từ, cùng lúc quỹ đầu tư của chúng tôi tăng lên. Hơn nữa, về phương diện tài chánh, chúng tôi cũng được thoải mái hơn. Làm sao tin được kết quả khác biệt một trời một vực, khi theo một kế hoạch tài chánh, và khi thụ động không làm gì cả.
Vào cuối năm tới, khi tất cả các nợ cũ của tôi được trả hết, chúng tôi sẽ có thêm tiền để đầu tư, ngoài ra còn có dư để đi du lịch đó đây. Chúng tôi kiên quyết không bao giờ cho phép tiền chi tiêu cho đời sống hàng ngày nhiều hơn bảy mươi phần trăm tiền chúng tôi làm ra.
Bây giờ thì ngài hiểu tại sao chúng tôi muốn chính bản thân mình cám ơn Dabasir. Kế hoạch của ông ấy đã cứu chúng tôi ra khỏi “Địa Ngục Trần Gian” do chúng tôi gây ra.
Ông ấy đã biết hết. Ông ấy đã trãi qua tất cả. Ông ấy đã muốn những người khác rút ra những bài học ích lợi cho họ từ những kinh nghiệm đắng cay của ông ấy. Đó là lý do tại sao ông ấy đã bỏ ra hàng giờ tẻ nhạt khắc lại những gì ông ấy đã làm trên những bản đất nung.
Ông ấy để lại một lời khuyên hữu ích cho những người cùng cảnh ngộ, lời khuyên vô cùng quan trọng mà sau năm ngàn năm nó đã hiện ra từ đổ nát của Babylon, và nó cũng thật chính xác và cần thiết, trong ngày hôm nay, như ngày mà nó bị vùi chôn.
Kính Thư
Alfred H. Shrewsbury,
Phân Khoa Khảo Cổ Học
[1] Newark là một địa phương thuộc “quận” Nottingham, nước Anh. Newark nằm bên bờ sông Trent. (Theo Bách Khoa Tự Điển Britannica, quyển thứ 8, trang 652, ấn bản số 15.) Chú thích của người dịch.
[2] Chuyện Ngàn Lẽ Một Đêm. Chú thích của người dịch.